Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam, tháng 5/2024, xuất khẩu (XK) cá tra của Việt Nam đạt 80.000 tấn, đây là mức XK cao nhất kể từ năm 2022 và đánh dấu tháng thứ 3 liên tiếp tăng trưởng – chủ yếu do nhu cầu cao từ Trung Quốc.
Thị trường Trung Quốc phục hồi
Bản tin của VASEP cho thấy, tháng 5/2024, khối lượng XK sản phẩm cá tra đạt hơn 83.000 tấn, tăng 46% so với cùng kỳ năm ngoái, tăng 8% so với tháng trước đó.
Trong đó, XK sang Trung Quốc và Hongkong tiếp tục tăng 20% so với cùng kỳ năm ngoái. Ngoài ra, khối lượng XK cá tra sang 1 số thị trường khác cũng ghi nhận tăng đáng kể như: ASEAN tăng 7%, Mexico tăng 15% và Vương quốc Anh tăng 33%.
Trong đó, thị trường Trung Quốc đang phục hồi mạnh mẽ, với nhu cầu cao và giá cả ổn định. Điều này có thể tiếp tục thúc đẩy XK cá tra Việt Nam trong 6 tháng cuối năm nay.
Giá cá tra tại các cửa hàng bán lẻ của Trung Quốc rẻ hơn so với cá nước ngọt nuôi trong nước, như cá chép. Sau khi tăng 3% vào tháng 3, giá cá tra tiếp tục giảm trong 2 tháng sau đó. Nền kinh tế suy yếu khiến người tiêu dùng thắt chặt chi tiêu hơn. Chuyên gia của VASEP nhận định, lợi thế có giá hợp lý, chất lượng phile tốt là một trong những yếu tố khiến cá tra ngày càng phổ biến và có chỗ đứng tại thị trường này.
Tháng 5/2024, khối lượng XK cá tra sang Trung Quốc và Hongkong đạt hơn 29.000 tấn, đây là mức cao nhất kể từ tháng 2 năm ngoái, đồng thời là mức tăng trưởng cao nhất kể từ tháng 2/2024.
Khối lượng XK cá tra sang Mỹ trong tháng 5/2024 đạt hơn 13.000 tấn, giảm nhẹ so với tháng trước đó, trong khi giá XK trung bình tăng 1,7% lên 2,95 USD. Sau năm 2023 ảm đạm với kim ngạch XK liên tục sụt giảm, XK cá tra sang Mỹ đã dần sáng sủa hơn.
Theo số liệu của Hải quan Việt Nam, nửa đầu tháng 6/2024, XK cá tra sang Mỹ đạt gần 14 triệu USD, tăng 39% so với cùng kỳ. Tính đến ngày 15/6/2024, lũy kế XK cá tra sang thị trường này đạt 146 triệu USD, tăng 18% so với cùng kỳ năm 2023.
Tháng 5/2024, khối lượng XK cá tra sang EU được đánh giá là tương đối ổn định, mặc dù giảm nhẹ xuống còn hơn 6.000 tấn.
Tuy nhiên, tháng 5/2024, giá XK trung bình sang thị trường này tương đương mức của tháng 3/2024 ở mức 2,43 USD/kg, giảm 4,7% so với tháng trước đó.
Về thị trường ASEAN, tháng 5/2024, khối lượng XK trong tháng 5/2024 đạt gần 9.000 tấn, đây là mức cao nhất thị trường này NK kể từ tháng 11 năm ngoái.
Xuất khẩu cá tra còn tăng
Dự báo, trong 6 tháng cuối năm 2024, khối lượng XK cá tra sẽ tiếp tục tăng do nhu cầu cao từ các thị trường chính như Trung Quốc và ASEAN. Tuy nhiên, giá XK cá tra có thể vẫn sẽ ở mức thấp, do áp lực cạnh tranh và chi phí đầu vào cao. Các DN XK cá tra cần tập trung vào việc nâng cao chất lượng sản phẩm, đa dạng hóa thị trường và tìm kiếm các giải pháp để giảm chi phí sản xuất.
Tuy nhiên, giá XK trung bình giảm 7,5% xuống còn 1,74 USD/kg – mức thấp nhất kể từ cuối năm 2021 trong khi người nuôi đang phải chịu chi phí đầu nhiều hơn.
Như vậy, khối lượng XK cá tra Việt Nam trong tháng 5/2024 đạt mức cao nhất trong 2 năm qua.
Trong đó, thị trường Trung Quốc là động lực chính cho sự tăng trưởng này, với khối lượng NK cao nhất kể từ tháng 2 năm ngoái.
Mặc dù vậy, giá XK cá tra vẫn chưa có dấu hiệu phục hồi, có xu hướng giảm ở một số thị trường, do chi phí đầu vào cho sản xuất cá tra tăng cao trong khi giá bán vẫn thấp. Điều này có thể ảnh hưởng đến lợi nhuận của các DN XK cá tra.
Trợ lực từ FTA CPTPP
Theo chuyên gia của VASEP, Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) được coi là bước đà quan trọng để ngành thủy sản “cất cánh”, trong đó có cá tra. Việc thực thi các FTA luôn tạo điều kiện thuận lợi cho các DN mở rộng và đa dạng thị trường, đưa thủy sản Việt Nam, trong đó có cá tra tham gia sâu hơn vào chuỗi sản xuất và cung ứng toàn cầu.
CPTPP có hiệu lực tại Việt Nam từ ngày 14/1/2019. Sau 5 năm thực thi, FTA thế hệ mới này đã mở ra cơ hội cho XK cá tra Việt Nam sang khối thị trường CPTPP.
XK nông lâm thủy sản nói chung, và XK cá tra nói riêng là nhóm ngành khó đàm phán để đạt được cam kết mở cửa. Tuy nhiên, trong CPTPP các đối tác cơ bản xóa bỏ và cắt giảm thuế về 0% ngay khi FTA có hiệu lực với hầu hết các sản phẩm thủy sản của Việt Nam, bao gồm cả cá tra.
Năm 2024, khi lượng tồn kho do nhập khẩu ồ ạt vào năm 2022 đã dần cạn kiệt, XK cá tra bắt đầu hồi phục và khởi sắc ở 1 số thị trường, trong đó có khối thị trường CPTPP. Khối thị trường này chủ yếu tiêu thụ phile cá tra đông lạnh từ Việt Nam.
Số liệu Hải quan cho thấy, 5 tháng đầu năm nay XK sản phẩm này sang khối CPTPP đạt gần 89 triệu USD, tăng 6% so với cùng kỳ năm ngoái, chiếm 87% tỷ trọng, và chiếm 15% trong tổng giá trị XK sản phẩm phile cá tra đông lạnh Việt Nam sang các thị trường.
Ngoài ra, XK các sản phẩm cá tra khác sang khối CPTPP cũng ghi nhận tăng trưởng trong 5 tháng đầu năm nay.
Tính đến hết tháng 5/2024, giá trị XK cá tra cắt khúc nguyên con đông lạnh/nguyên con xẻ bướm, bong bóng cá tra,… mã HS 03 (trừ cá mã HS 0304) đạt 9 triệu USD, tăng 20% so với cùng kỳ, chiếm 9% tỷ trọng, và chiếm 7% trong tổng giá trị XK sản phẩm này sang các thị trường; XK cá tra GTGT sang khối CPTPP đạt gần 5 triệu USD tăng 55% so với cùng kỳ năm 2023, chiếm 5% tỷ trọng và chiếm 37% trong tổng cá tra GTGT Việt Nam XK sang các thị trường.
Theo số liệu mới nhất của Hải quan Việt Nam, nửa đầu tháng 6/2024, kim ngạch XK cá tra Việt Nam sang khối thị trường CPTPP đạt 12 triệu tăng 23% so với cùng kỳ năm 2023. Tính đến ngày 15/6/2024, lũy kế XK cá tra sang khối thị trường CPTPP đạt 114 triệu USD, tăng 10% so với cùng kỳ.
Trong đó, Mexico là quốc gia NK nhiều nhất cá tra Việt Nam với giá trị 31 triệu USD, tăng 7%; Nhật Bản NK 18 triệu USD, tăng 35%; Canada NK 18 triệu USD, tăng 15%; Singapore NK 16 triệu USD, tăng 0,2% so với cùng kỳ năm ngoái.
6 tháng cuối năm 2024, XK cá tra sang khối CPTPP dự kiến sẽ tiếp đà tăng của 6 tháng đầu năm khi giá cả và nhu cầu đang dần ổn định. Để đạt được kết quả này, theo VASEP, các doanh nghiệp cần nâng cao sức cạnh tranh, nghiên cứu những lợi ích mà hiệp định này mang lại về mặt thuế quan để nắm bắt thời cơ, gia tăng XK.
K.Nguyên (Dân Việt)